Skład tek­stu odstępy to wpis przed­sta­wia­jący narzę­dzia słu­żące do opty­ma­li­za­cji czy­tel­no­ści tek­stu i sta­nowi roz­wi­nię­cie wpisu Skład tek­stu czy­tel­ność.

Adobe InDe­sign ma wbu­do­wane narzę­dzia, za pomocą któ­rych możemy regu­lo­wać odle­gło­ści mię­dzy­wy­ra­zowe w tek­ście. Jest to nie­zbędne, by zacho­wać opty­malną czy­tel­ność dzieła. Z defi­ni­cji, sam pro­gram pro­po­nuje nam usta­wie­nia, które możemy sub­tel­nie mody­fi­ko­wać, by tekst ukła­dał się po naszej myśli. Ten zestaw narzę­dzi to:
1. panel justo­wa­nia
2. panel dzie­le­nia wyrazów

Justowanie

Odstępy międzywyrazowe

Usta­wie­nie odpo­wied­nich para­me­trów naj­le­piej prze­pro­wa­dzać w sty­lach aka­pi­to­wych, które opra­co­wu­jemy dla naszego dzieła. To znacz­nie uła­twi i przy­śpie­szy pracę nad skła­dem tek­stu, gdyż zmiana usta­wień w stylu odzwier­cie­dla się w całym doku­men­cie. Poni­żej widać panel Sty­lów aka­pi­to­wych i ścieżkę do modułu justowania.

Parametry justowania

Gdy for­ma­tu­jemy tekst tak, że lewa strona kolumny wygląda tak samo jak prawa, czyli tekst jest wyju­sto­wany, i wygląda jak gładki blok, wtedy odle­gło­ści mię­dzy wyra­zami w poszcze­gól­nych wier­szach są różne. Poni­żej wygląd takiego aka­pitu. Kolo­rem zazna­czy­łam jedy­nie nie­które nie­równe odle­gło­ści mię­dzy wyrazami.

Okno justo­wa­nia jest dostępne rów­nież jako samo­dzielny panel wyjęty z panelu ste­ro­wa­nia, po umiesz­cze­niu kur­sora w for­mule edy­cji tekstu.

Przyj­rzyjmy się naj­pierw pre­de­fi­nio­wa­nym para­me­trom w oknie justowania.

Na zdję­ciu, pierw­sze usta­wie­nie od góry: Word Spa­cing, czyli 80% | 100% | 133% obra­zuje odpo­wied­nio: war­tość mini­malną, czyli naj­węż­sze dopusz­czalne świa­tło mię­dzy­wy­ra­zowe, następ­nie opty­malną, a na koniec mak­sy­malną, czyli naj­szer­sze dopusz­czalne świa­tło mię­dzy­wy­ra­zowe. Widzimy, że w każ­dym przy­padku war­to­ści są wyra­żone w pro­cen­tach. 100% ozna­cza sze­ro­kość spa­cji w danym piśmie, która wynosi 1/​4 firetu (firet to sto­pień pisma jakim piszemy tekst). 

Właściwe parametry justowania

Aby skład prze­bie­gał bez zakłó­ceń można opra­co­wać w panelu Style Aka­pi­towe zestaw sty­lów z róż­nymi wiel­ko­ściami odle­gło­ści mię­dzy­wy­ra­zo­wych. Naj­pierw trzeba usta­lić styl aka­pi­towy pod­sta­wowy, który będzie zasto­so­wany w całym dziele. Potem budu­jemy jesz­cze 2 style − do składu cia­śniej­szego i luźniejszego. 

Odległości międzywyrazowe w składzie

Typowy: 90% | 100% | 110%
Wąski: 70% | 80% | 105%
Sze­roki: 100% | 120% | 140%

Odległości międzyliterowe dla wszystkich rodzajów składu

-2% | 0% | 2%
lub
-3% | 0% | 3% 

Skalowanie glifów

Oprócz korek­cji świa­teł mię­dzy­wy­ra­zo­wych i mię­dzy­li­te­ro­wych możemy prze­ska­lo­wać glify (Glyph Sca­ling). Bada­nia wyka­zały, że jeśli zmie­nimy sze­ro­kość zna­ków zale­d­wie o 2%, doko­namy zmiany w kształ­cie glifa, która będzie nie­zau­wa­żalna dla ludz­kiego oka, a zabieg ten może bar­dzo popra­wić wygląd całego aka­pitu. Poli­czono, że przy wier­szu zawie­ra­ją­cym 70 zna­ków, dwu­pro­cen­towa korekta może zmie­nić sze­ro­kość wier­sza o 3/​4 fireta. 

Justowanie w akapicie dla składu typowego

Justowanie w akapicie dla składu wąskiego

Justowanie w akapicie dla składu szerokiego

Zasada

Usta­wie­nie para­me­trów odle­gło­ścio­wych prze­pro­wa­dzamy w sto­sunku do danej sze­ro­ko­ści łamu oraz na jed­nym wybra­nym kroju pisma. To co spraw­dzi się dla jed­nego dzieła, nie­ko­niecz­nie dobrze wypad­nie w innym. Usta­wie­nie odpo­wied­nich świa­teł prze­pro­wa­dzamy metodą prób i błę­dów. Obser­wujmy zacho­wa­nie tek­stu w aka­pi­tach. Jeśli okaże się, że sto­su­jąc skład pod­sta­wowy dla dwóch sąsied­nich aka­pi­tów, jeden z nich wypada gorzej, możemy wtedy zasto­so­wać inny styl (sze­roki lub wąski, w zależ­no­ści od potrzeby). 

Zatem pod­su­mo­wu­jąc: gdy mamy sze­roki łam, sto­sujmy para­me­try do składu sze­ro­kiego i ana­lo­gicz­nie, mając skład wąski, uży­wajmy para­me­trów do składu wąskiego. 

Gdy zwięk­szamy wiel­kość stop­nia pisma przy zacho­wa­niu danej sze­ro­ko­ści łamu, wybierzmy skład węższy.

Dzielenie wyrazów

Dzie­le­nie wyra­zów jest dru­gim, naj­waż­niej­szym czyn­ni­kiem wpły­wa­ją­cym na czy­tel­ność dzieła. Ich wystę­po­wa­nie powo­duje wyrów­na­nie odle­gło­ści mię­dzy­wy­ra­zo­wych. Przyj­rzyjmy się naj­pierw jed­nak wyju­sto­wa­nemu aka­pi­towi, który takiego dzie­le­nia nie ma.

Widzimy, że odstępy mię­dzy­wy­ra­zowe są nie­równe i w wielu miej­scach za duże. Prze­nie­sie­nie nawet nie­wiel­kiej ilo­ści liter wyra­zów do wier­sza poni­żej może spra­wić, że aka­pit sta­nie się czy­tel­niej­szy i przy­jem­niej­szy w odbiorze.

Dzie­le­nie wyra­zów możemy zde­fi­nio­wać rów­nież w panelu sty­lów aka­pi­to­wych, podob­nie jak panel justowania.

Okno dzie­le­nia wyra­zów jest dostępne rów­nież jako samo­dzielny panel wyjęty z panelu ste­ro­wa­nia, po umiesz­cze­niu kur­sora w for­mule edy­cji tek­stu (podob­nie jak panel justowania)

Dzie­le­nie wyra­zów w języku pol­skim, w tek­ście justo­wa­nym, z ostat­nim wier­szem wyrów­na­nym do lewej strony kolumny (jest to zwy­cza­jowy spo­sób justo­wa­nia), usta­wiamy w kon­wen­cji 5 | 2 | 2 | 2 lub 5 | 2 | 3 | 2. Opcje poni­żej dzie­le­nia wyra­zów są zazna­czone z defi­ni­cji. Jed­nak z korzy­ścią dla składu okaże się wyłą­cze­nie opcji Dzie­le­nie wzdłuż kolumny (ang. Hyphe­nate Across Column). Wtedy wyraz nie będzie dzie­lony jako ostatni w ostat­nim aka­pi­cie na stro­nie. Możemy rów­nież wyłą­czyć opcję dzie­le­nia ostat­niego wyrazu (ang. Hyphe­nate Last Word). 

Spójrzmy na poniż­szy aka­pit, który ma pra­wi­dłowo usta­wione oba para­me­try: dzie­le­nie wyra­zów i justowanie.

Zakończenie

Wła­ści­wie usta­wione prze­no­sze­nie wyra­zów nie prze­szka­dza w odbio­rze tek­stu. Wręcz prze­ciw­nie. Ludz­kie oko jest przy­zwy­cza­jone do takiej struk­tury tek­stu. Na czy­tel­ność więk­szy wpływ mają nie­równe odle­gło­ści mię­dzy­wy­ra­zowe niż prze­no­szone wyrazy. InDe­sign ma wbu­do­wany słow­nik dzie­le­nia wyra­zów odpo­wiedni dla danego języka. Przy opra­co­wy­wa­niu sty­lów aka­pi­to­wych dla danego dzieła zwra­cajmy uwagę na tę opcję słownika.