Skład tekstu anatomia pisma
Skład, 16 grudnia 2021
Skład, 16 grudnia 2021
Spis treści
Skład tekstu anatomia pisma to wpis, który przedstawia budowę liter, podział krojów pisma, a na zakończenie co decyduje o wyborze właściwego kroju pisma do składu danej publikacji.
Zanim przejdziemy do projektowania layoutu warto znać podstawową strukturę glifów. To pomaga w wyborze właściwego kroju do danego rodzaju publikacji. Poruszając się swobodnie w tej tematyce możemy podjąć najlepsze decyzje typograficzne.
Poniżej zamieściłam ułożenie tekstu na czterech podstawowych liniach pisma z oznaczeniami. Przykładowy krój wzorcowy to Adobe Garamond Pro. To renesansowa antykwa, którą zaprojektował Robert Slimbach, autor wielu wspaniałych krojów pisma.
Adobe Garamond Pro został opracowany na podstawie glifów Claude’a Garamonda z XV wieku. To bardzo bogata szeryfowa rodzina znaków literniczych pod ogólną nazwą Adobe Garamond. Świetnie nadaje się do składu dziełowego. Posiada drobne minuskuły, wyważone proporcje wersalików i małych liter oraz piękny zestaw cyfr nautycznych, które w czasach renesansu były często spotykane. Taki zestaw znaków daje nam w odbiorze bardzo efektowny skład.
Cyfry nautyczne (inaczej zwane tekstowymi lub mediewalowymi), mimo że są położone na różnej wysokości w stosunku do linii bazowej pisma, w ciągłym czytaniu nie wyróżniają się. Wręcz przeciwnie, dzięki ich użyciu osiągamy właściwą szarość tekstu. Doskonale komponują się z minuskułami pisma. Wiersze stają się „gładkie” i wspaniale przyswajalne dla oka. Pamiętajmy jednak, że cyfry te są wymagające, gdyż tekst pisany wielkimi literami, który znajdzie się w ich pobliżu, powinien być złożony kapitalikami z odpowiednim rozświetleniem. Może się ono wahać od 10 – 50 tysięcznych firetu.
Gdy składamy tekst, w którym chcemy jednak zachować wielkie litery alfabetu (majuskuły inaczej wersaliki) to cyfry powinny mieć wygląd regularnych. Tu również należy dbać o rozświetlenie tych fragmentów w wielkości podobnej do wspomnianego rozświetlenia kapitalikowego.
Pole znaku (niem. Kegel, ang. body) – w zecerstwie jest to górna powierzchnia czcionki z odlanym na niej obrazem znaku pisma (oczkiem). Zaś w fotoskładzie i krojach cyfrowych to prostokątna płaszczyzna zajmowana przez znak pisma wraz z przylegającymi do niego światłami.
1. W druku wypukłym: metalowy prostokąt, na którym odlewa się obraz znaku.
2. W druku fotograficznym lub cyfrowym jest to prostokątna teoretyczna przestrzeń zajmowana przez literę.
Przyjrzyjmy się poniższemu schematowi budowy liter szeryfowych na podstawie kroju Baskerville. Krój ten to barokowa, niezwykle elegancka i dostojna antykwa. Opracował ją John Baskerville w XVIII wielu, a następnie zaadaptowana została na potrzeby składu komputerowego przez URW Type Foundry.
Godnym uwagi jest fakt, że różna jest wielkość pisma w zależności od jego rodzaju. Przypatrzmy się przedstawionemu niżej schematowi.
Co musimy brać pod uwagę przy wyborze właściwego kroju? Warunkiem nadrzędnym w każdym składanym dziele jest czytelność. Tekst ma być przejrzysty. Nic w nim nie może zakłócać czytania. Czytelność zaś zależy od kilku czynników, a są to m.in:
1. Wysokość minuskuły x − bo to od tej wartości będzie zależało odpowiednie ustawienie światła (odległości) między wierszami czyli tzw. interlinia tekstu. Im większa minuskuła pisma, tym większą należy dobrać interlinię, by nie było wrażenia zbyt ciasnego ułożenia tekstu
2. Stopień pisma – po wielu analizach okazało się, że najlepszą czytelność osiągniemy, gdy tekst dziełowy będziemy składać pismem o wielkości 10 – 12 punktów typograficznych
3. Regularne odległości międzywyrazowe i międzyliterowe (ustawione odpowiednio w panelu justowanie)
4. Relacja między światłami (odległościami) międzywyrazowymi a wspomnianą już interlinią ma wielkie znaczenie: zwiększając światło międzywyrazowe warto zwiększyć interlinię
5. Interlinia tekstu.
Lepiej mieć jedną porządną i kompletną rodzinę kroju niż wiele, a niekompletnych. Kompletny krój powinien obejmować: wersaliki, specjalnie zaprojektowane kapitaliki, cyfry nautyczne, znaki interpunkcyjne i symbole, np.: ≤ √ ∞ ₤ ‰ № oraz znaki diakrytyczne np.: ń ŏ ŝ Ũ ΰ ệ.