Decyzje projektowe

Skład tek­stu decy­zje pro­jek­towe to wpis, który ilu­struje kroki, jakie powinno się pod­jąć, by roz­po­cząć prace nad przy­go­to­wa­niem książki do druku.

Ważne kwestie

Gdy budu­jemy lay­out książki pierw­szym kro­kiem jest roz­pa­trze­nie dwóch kwe­stii: wyglądu tek­stu oraz wymia­rów i kształtu kolumny.

Wygląd tekstu

Naj­waż­niej­szymi decy­zjami jest wybór:
1. Kroju pisma − decy­zja zależy od tre­ści dzieła; pole­cam wpis o wybo­rze odpo­wied­niego kroju do składu publi­ka­cji
2. Stop­nia pisma (zależy on od for­matu dzieła, na ogół dla tek­stu dzie­ło­wego wybie­ramy sto­pień pisma 9 – 12 punk­tów; dla tek­stów na mar­gi­na­liach dzieła 6 – 8 punk­tów)
3. Czy wybrać skład wyju­sto­wany czy wyrów­nany jed­no­stron­nie (cho­rą­giewka).

Wymiary i kształt kolumny

Naj­waż­niej­szymi decy­zjami jest dobór:
1. Odpo­wied­niej sze­ro­ko­ści łamu − ma tu zasto­so­wa­nie reguła typo­gra­ficzna, która mówi, że tekst obu­stron­nie wyju­sto­wany powi­nien liczyć śred­nio 66 – 72 znaki ze spa­cjami. Robert Brin­ghurst nieco roz­sze­rza te widełki do 45 – 75 zna­ków ze spa­cjami.
2. Pro­por­cje stro­nicy – gdy usta­limy już sze­ro­kość kolumny, wyzna­cze­nie wyso­ko­ści będzie jed­no­znaczne z okre­śle­niem pro­por­cji. Pierw­sza moż­li­wość to nada­nie kolum­nie pro­por­cji stro­nicy. Spójrzmy na poniż­szy przy­kład. W przed­sta­wiony spo­sób uzy­skamy har­mo­nijny efekt, a dodat­kowo zacho­wamy złotą pro­por­cję, czyli 1 : 1,62. Możemy śmiało zasto­so­wać tu na przy­kład for­mat 107 mm × 173 mm. Da nam to piękną, wąską kolumnę tek­stu, nada­jącą się do składu ele­ganc­kich publikacji.

Roz­kła­dówka w tym przy­kła­dzie dzieli się na 9 wier­szy i 9 kolumn według zasady opra­co­wa­nej przez Raúla Rosa­rivo. Był on argen­tyń­skim typo­gra­fem, bada­czem, pro­jek­tan­tem, zna­nym z pracy nad ana­lizą Biblii Guten­berga. Przy­jął on pro­por­cje mar­gi­ne­sów 1 : 1 : 2 : 2.

Opracowanie makiety

Opra­co­wu­jemy makietę sto­su­jąc pole­ce­nie two­rze­nia linii pomoc­ni­czych w InDe­si­gnie:
Wybie­ramy Układ/​Utwórz linie pomoc­ni­cze i wpi­su­jemy 9 wier­szy i 9 kolumn do odno­śnych okienek

a efekt koń­cowy wygląda następująco:

Jest to piękny układ, jed­nak może oka­zać się, że nie chcemy aż tak dużych mar­gi­ne­sów dol­nych i ze wzglę­dów oszczęd­no­ścio­wych zde­cy­du­jemy się na inne pro­por­cje stro­nicy. Mamy tu do wyboru kilka moż­li­wo­ści. Spójrzmy na warianty przed­sta­wione poni­żej; for­mat wybie­rzemy ten sam, co poprzed­nio (pole­cam wpis o for­ma­tach), ale inne pro­por­cje mar­gi­ne­sów 2 : 3 : 4 : 5.

I jesz­cze jeden przy­kład, w któ­rym mar­gi­nesy są uło­żone w pro­por­cji 2 : 1 : 1 : 1.

Powyż­szy układ stro­nic jest podyk­to­wany dużą oszczęd­no­ścią papieru i sta­nowi przy­kład współ­cze­snych tren­dów w pro­jek­to­wa­niu kolumny. Zależy on od wielu czyn­ni­ków: inten­cji autora, tre­ści, ocze­ki­wań grupy doce­lo­wej. Jed­nostką dla wyzna­cza­nia mar­gi­ne­sów we wszyst­kich przed­sta­wio­nych przy­kła­dach jest 5 mm.

Zakończenie

Pamię­tajmy, że sze­ro­kość mar­gi­ne­sów zależy rów­nież od tego, jakiego rodzaju będzie oprawa. Jeśli książkę będziemy kleić, to mar­gi­nes wewnętrzny musi być na tyle sze­roki, by pomie­ścić klej, a książka otwie­rała się tak, by było widać swo­bod­nie całą kolumnę tek­stu. Mar­gi­nes zewnętrzny jest opra­co­wany po to, by trzy­mać swo­bod­nie książkę i ma mieć mniej wię­cej wiel­kość kciuka.

Na zakoń­cze­nie tego wpisu ser­decz­nie zapra­szam już do lek­tury następ­nego, w któ­rym zaj­miemy się kolej­nymi decy­zjami projektowymi.